Opschaling Wolk heupairbag bij tanteLouise

Met de opschaling van de Wolk heupairbag won zorgorganisatie tanteLouise de Challenge Verpleeghuizen van de Toekomst. De jury vond het bijzonder dat er niet alleen is gekeken naar interne opschaling, maar dat tanteLouise er ook in geslaagd is om het voortouw te nemen voor landelijke kennisdeling. De jury prees dat het welbevinden van de cliënt voorop staat bij de inzet van de Wolk en niet de technologie. Wil je weten hoe tanteLouise dit heeft aangepakt? Als projectcoach kreeg ik een waardevol inkijkje in dit project. In dit artikel deel ik de samenvatting van het eindrapport over de aanpak, resultaten en geleerde lessen.  

De Wolk heupairbag is een broekje dat je (nauwelijks zichtbaar) onder de kleding draagt. De heupairbag blaast zichzelf razendsnel op bij een val en wordt ingezet bij mensen met een hoog valrisico. In onderstaande korte video wordt door de projectleider, een fysiotherapeut en een bewoner van tanteLouise uitgelegd hoe de Wolk werkt. Kijk voor meer info ook op de website van Wolk. 

In 2014 kwam tanteLouise voor het eerst in aanraking met de Wolk heupairbag als mogelijk oplossing. Na een lange fase van verkennen en uitproberen, is de Wolk heupairbag in 2019 in gebruik genomen in de eerste verpleeghuizen. Eind 2019 werd de Wolk bij 35 bewoners ingezet. Binnen de Challenge Verpleeghuizen van de Toekomst wilde tanteLouise de inzet van de Wolk structureel implementeren en verder opschalen. De droom van tanteLouise is om alle gebroken heupen bij kwetsbare ouderen definitief tot het verleden horen. Tijdens de challenge is de ambitie de Wolk in te zetten bij alle bewoners die daarvoor in aanmerking komen en zich daarnaast in te zetten voor regionale en landelijke opschaling van de Wolk.  

De aanpak van tanteLouise richtte zich zowel op de interne opschaling als op het ondersteunen van regionale en landelijke opschaling.  Bij de interne opschaling lag de focus op het uitbreiden van het aantal bewoners die gebruik maken van de Wolk. Hierin spelen de fysiotherapeuten een centrale rol. Zij selecteren op basis van de in- en exclusiecriteria cliënten die in aanmerking komen voor het gebruik van de Wolk. Maar spelen ook een belangrijke rol in de scholing en instructie van medewerkers.  

Daarnaast is intern ingezet op de organisatorische en financiele borging van de Wolk. Belangrijke activiteiten hierbij waren: 

• Het vastleggen van de werkprocessen, rollen en verantwoordelijkheden;
• Instructie en scholing voor alle medewerkers; Interne communicatie en kennisdeling over de Wolk;
• Onderzoek naar de effectiviteit van de Wolk i.s.m. het LUMC;
• Het opstellen van een maatschappelijke business case.

Voor de regionale en landelijke opschaling is kennis en ervaring vanuit tanteLouise gedeeld binnen ‘Anders werken in de zorg’. TanteLouise is initiatiefnemer en aanjager van Anders werken in de zorg. Kennis en ervaring die opgedaan is met de Wolk is actief gedeeld met deelnemers uit de regio’s West- en Midden-Brabant, Friesland en Zeeland.

Tijdens de challenge hebben in totaal ca. 100 verpleeghuisbewoners van tanteLouise gebruik gemaakt van de Wolk. Het aantal bewoners dat dagelijks beschermd is, neemt nog steeds toe. Het aantal heupen bekkenfracturen is het afgelopen jaar afgenomen met 80% ten opzichte van de periode voor het gebruik van de Wolk. Op sommige locaties zijn het afgelopen jaar helemaal geen heup- en bekkenfracturen meer voorgekomen. Binnen Anders werken in de zorg zijn in totaal 23 zorgaanbieders aan de slag gegaan met 720 Wolk heupairbags. Hoewel de heupairbags nog lang niet allemaal dagelijks gebruikt worden, neemt ook hier het gebruik steeds verder toe

De belangrijkste resultaten zijn samengevat in onderstaande factsheets van tanteLouise. 

Voor bewoners draagt het gebruik van de Wolk bij aan de kwaliteit van leven. Bewoners die een Wolk dragen ervaren meer bewegingsvrijheid en het gevoel van veiligheid wordt vergroot. Uit observaties blijkt dat bewoners minder in hun stoel zitten en meer lopen, wat helpt bij het verminderen van onrust. Het voorkomen van heupfracturen zorgt daarnaast voor het behoud van levenskwaliteit, behoud van zelfstandigheid en langer leven. De belangrijkste opbrengst voor zorgmedewerkers is dat zij meer rust ervaren tijdens hun werk. Bewoners met een hoog valrisico vragen zonder Wolk continue supervisie, waardoor zij gemiddeld 1 tot 1,5 uur besteden aan toezicht voor deze specifieke groep. Het voorkomen van fracturen bespaart bovendien extra zorg en begeleiding die nodig is als een bewoner terugkomt uit het ziekenhuis.  

De business case van de Wolk laat een positief resultaat zien voor de zorgorganisatie. De belangrijkste investeringen zijn de lease van de Wolk heupairbag en de extra inzet van zorgmedewerkers voor het gebruik van de Wolk. De belangrijkste opbrengsten zijn tijdsbesparing voor zorgmedewerkers (m.n. supervisie) en lagere zorgkosten door het voorkomen van heupfracturen. De dagelijkse inzet van de Wolk leidt per bewoner per jaar tot een besparing van € 1.883. Indien een heupfractuur wordt voorkomen leidt dit tot een extra besparing van € 2.642 per bewoner voor tanteLouise en gemiddeld €19.600 aan directe medische kosten voor de zorgverzekeraar. De maatschappelijke business case laat zien dat iedere geïnvesteerde euro ruim vier euro aan maatschappelijke waarde creëert. 

Een aantal belangrijke geleerde lessen komen voort uit de evaluatie van het proces van opschalen. Dit gedaan in samenwerking met het Care Innovation Center West-Brabant. Belangrijke succesfactoren voor de implementatie en opschaling zijn:

• Potentiële toegevoegde waarde: de Wolk is een oplossing voor een belangrijk probleem.
• Eenvoud van de oplossing: de Wolk is eenvoudig in het gebruik en de implementatie is laag complex.
• Hoge betrokkenheid van management en medewerkers: de persoonlijke betrokkenheid en het enthousiasme is een belangrijke succesfactor.
• Wederzijds organisatie belang is hoog: er is sprake van een partnership met de leverancier i.p.v. een leverancier-klantrelatie.
• Visie en cultuur tanteLouise: het project met de Wolk past binnen de visie en organisatiecultuur waarbij bewust wordt ingezet op innovatie.
• Steeds opnieuw kijken naar aanpak en criteria: voor de opschaling moet je de aanpak steeds opnieuw doorleven om mensen hierin mee te nemen. 

De inzichten vanuit het opschalingstraject met de Wolk zijn binnen tanteLouise ook vertaald naar generieke succesfactoren en uitdagingen, die toepasbaar zijn voor andere innovatietrajecten. Op deze wijze is er een eerste versie van een 'gouden standaard’ voor innovatieprojecten ontwikkeld. 

• Voor dit artikel heb ik de samenvatting van het eindrapport gebruikt. Het volledige eindrapport is hier te downloaden. Aan beide publicaties heb ik als projectcoach (in opdracht van Vilans) meegeschreven. 
• Lees ook mijn eerdere bericht over de nominatie van tanteLouise als finalist.
• Lees hier meer over de challenge verpleeghuizen van de toekomst en de andere finalisten.