De valkuil van terugveren in oud gedrag

Het opschalen van digitale zorg en zorg op afstand kreeg de afgelopen maanden een flinke boost. De opschaling leek bijna vanzelf te gaan. De normale zorg was niet meer mogelijk, waardoor we massaal gebruik gingen maken van nieuwe – of liever gezegd bestaande - digitale mogelijkheden. En dat beviel vaak veel beter dan verwacht. Maar wat blijft hiervan over nu de normale zorg weer op gang komt? De eerste tekenen zijn dat we sneller dan verwacht ook weer terugveren in oud gedrag. 

Het zijn met name toepassingen van zorg op afstand die de afgelopen maanden een vlucht namen. Denk aan de inzet van beeldbellen, telemonitoring, online behandeling en ondersteunen van zelfmanagement. Handige overzichten met voorbeelden uit de praktijk kun je in deze eerdere blog terugvinden. Een mooi overzicht van voorbeelden van beeldschermzorg is te vinden in het stappenplan van de Fasttrack Beeldschermzorg. 

Afgelopen maand publiceerde FWG een interessant essay waarin ze reflecteren op de ontwikkelingen in de zorg die in een versnelling kwamen. Ze signaleren dat dingen in coronatijd vloeibaar zijn geworden. Bestaande afspraken, structuren en regelgeving worden doorbroken. Nu we langzaam weer terugkeren naar normaal, is de terechte vraag wat willen we meenemen naar de toekomst.

Hoewel veel zorgorganisaties aangeven door te willen gaan met de inzet van zorg op afstand, is ook zichtbaar dat zorgverleners en patiënten snel terugveren in oud gedrag. De noodzaak voor zorg op afstand valt weg nu fysieke consulten weer mogelijk zijn. Nu het oude en nieuwe naast elkaar bestaan, vallen we bijna automatisch terug in het oud gedrag. 

Zelf merk ik hoe makkelijk het is om terug te veren in oud gedrag. Een simpel voorbeeld om dit te illustreren is het halen van een ijsje. Toen het alleen mogelijk was om online te bestellen en daarna af te halen, was ik hier snel aan gewend. Het had een groot voordeel: nooit meer lang in de rij staan. Het bleek een groot succes.   

Toen de ijssalon weer ‘gewoon’ openging, bleef de mogelijkheid van online bestellen bestaan. Er werd ook in geïnvesteerd: er kwam speciaal afhaalluik in de muur en een extra vriezer voor bestellingen. Maar binnen no-time was de normale rij weer terug. Het afhalen lijkt nu minimaal te zijn. En ook ik sta weer braaf te wachten in de rij… 

De eerste tekenen van terug naar het oude normaal, zie ik ook in de zorg terug. Als we de ontwikkelingen van de afgelopen maanden willen verankeren, zullen we het ook hier moeten hebben over hoe we willen dat het nieuwe normaal eruit ziet. Maar er is ook een verschuiving in focus nodig. We hebben het de afgelopen periode veel over technologie gehad. Als we een blijvende verandering willen realiseren is nu vooral aandacht nodig voor het veranderen van gedrag. Hieronder 3 tips hoe je hiermee kunt starten.  

Het begint met het zorgen voor voldoende toegevoegde waarde van het nieuwe gedrag. Als het oude gedrag nog steeds hetzelfde resultaat geeft, dan is er weinig reden om te veranderen. Kijk dus goed of er voldoende voordelen zijn en wie deze voordelen ervaart. Of dat er mogelijk belemmeringen zijn die je kunt wegnemen. In het geval van de ijssalon hoefde ik niet meer in de brandende zon in een lange rij te wachten. Maar als ik wel in de rij ga staan heb ik meer keuzemogelijkheden.  

Een belangrijke stap in gedragsverandering is het concretiseren van het gedrag. Hoe ziet het nieuwe gedrag eruit en in welke situaties wil je dit zien? Een tip hierin is dat je het gedrag kunt voordoen of kunt nadoen. In  onderstaande video van Ben Tiggelaar wordt dit helder en met humor uitgelegd. met aansprekende voorbeelden uitgelegd. Ga er dus niet vanuit dat mensen het meteen begrijpen als je het hebt over ‘vanaf nu werken we digitaal tenzij’ of ‘we gaan het uitrollen naar alle patiënten’. 

Maar de allerbelangrijkste factor om nieuw gedrag vol te houden is support. Vaak wordt aan professionals of patiënten een training gegeven en daarna verwachten we dat iedereen het op deze manier gaat doen. Dit blijkt in de praktijk niet zo te zijn. Eén training is niet voldoende. Om gedrag op gang te helpen en te houden is het aan te raden minimaal drie vormen van support te organiseren. Denk aan combinaties van trainingen, tussenevaluaties, zelfmonitoring, coaching of deelname in leernetwerken.   

Hoewel we vaak automatisch terugveren in oud gedrag, wil ik oproepen om je hier in ieder geval bewust van te zijn. Ik hoop dat we de zomer in ieder geval kunnen benutten als moment om te bedenken hoe we verder willen. Dit betekent niet dat alles wat in gang gezet is automatisch moet blijven. Maar dat we bewust kijken naar wat we willen behouden, hoe we dit kunnen organiseren en welke gedragsverandering hiervoor nodig is. Zodat we hopelijk ook in staat zijn om vooruit te veren in nieuw gedrag.  

Deze blog is op 8 juli gepubliceerd als gastblog op SmartHealth. De blog is daarnaast onderdeel van een reeks over het versneld implementeren van zorginnovaties. Eerdere blogartikelen over dit onderwerp zijn:

• 10 stappen voor versneld implementeren 
• 6 succesfactoren voor versneld implementeren
• Innoveren tijdens de corona crisis

Wil je de nieuwste blogs in je mailbox ontvangen, schrijf je dan hier in.